ROZWÓJ DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM –CZĘŚĆ 1
Rozwój człowieka przebiega stopniowo. Istnieją pewne normy przewidziane dla danego wieku dla poszczególnych sfer rozwojowych, jednak należy pamiętać, że każde dziecko jest inne, a na rozwój może wpływać wiele czynników. Idealnie było by, gdyby rozwój przebiegał w sposób harmonijny, jednak u dzieci w wieku przedszkolnym dość często występują mniejsze lub większe dysproporcje. Może się równieżzdarzyć, że rozwój jest harmonijny, ale opóźniony, wtedy, tak jak w sytuacji rozwoju dysharmonijnego należy z dzieckiem pracować, aby pomóc mu opanować umiejętności i wiadomości, które sprawiają mu trudność. W razie wątpliwości, czy dziecko rozwija się prawidłowo, wskazane jest zasięgnięcie opinii psychologa, pedagoga, logopedy.
Rozwój dziecka trzyletniego
Trzylatek potrafi się samodzielnie przemieszczać –chodzi, biega, omijając przeszkody, porusza się po schodach stawiając nogi na przemian, wspina się po drabinkach, jeździ na trzykołowym rowerze. Potrafi świetnie naśladować ruchy. Łapie i rzuca piłkę. Zdejmuje rozpiętą kurtkę, wkłada i zdejmuje podkoszulek, ale go nie przewróci na drugą stronę. Kłopot może mu sprawić wkładanie spodni. Łatwiej mu się rozbierać niż ubierać. Potrafi włożyć buty, kapcie. Myje i wyciera ręce.
Poza tym zgłasza potrzeby fizjologiczne, całkiem sprawnie posługuje się łyżką i widelcem, choć część obiadu może nadal lądować na ubraniu.
Dziecko w tym wieku domaga się uwagi ze strony dorosłych, ale też potrafi bawić się samodzielnie. Przeważnie trzylatki bawią się obok siebie, ale potrafią współdziałać w małej 2-3 osobowej grupie, przestrzega reguł zabawy –raz ty, raz ja, zaczynają dzielić się zabawkami. Pojawiają się zabawy tematyczne, np. w sklep, lekarza, dom itp. Szybko zmienia się nastrój dziecka, nie potrafi jeszcze ukrywać, udawać ani kontrolować swoich emocji.
Zaczyna rozumieć i przystosowywać do takich sytuacji, jak rozłąka z matką, pozostaniew przedszkolu lub pod inną opieką w domu. Rozróżnia płcie –swoją i innych osób.Lęki występujące w tym okresie to głównie strach przed ciemnością, lęki przed zwierzętami, burzą. Lęki przed obcymi osobami zmniejszają się.
Coraz lepiej skoordynowane są ruchy rąk, jedna z nich zaczynadominować. Dziecko nawleka duże korale na sznurek, drze papier przeciwnym ruchem rąk i próbuje używać nożyczek, choć sprawia mu to sporo trudności. Bazgrze z własnej inicjatywy, rysuje kreskę, szyny, krzyżyk i zamknięte koło, próbuje kolorować obrazki, rysuje głowonogi. Buduje most z 3 klocków i wieżę z 4 i więcej klocków. Potrafi formować wałek z plasteliny, placuszek, kulkę, układa obrazki z 2 części, łączy przedmioty z ich „cieniami”, dopasowuje elementy „wkładanek”.
Dziecko trzyletnie rozumie co do niego mówimy, wypełnia polecenia zawierające znane mu wyrazy. Komunikuje się z otoczeniem za pomocą zdania kilkuwyrazowego. Opisuje minione wydarzenia. W jego wypowiedziach mogą pojawiać się błędy gramatyczne. Słucha krótkich opowiadań. Mówi o sobie w pierwszej osobie –„ chcę iść na dwór”, a nie „Jaś chce...” Używa zaimków „ja, moje, twoje”, form liczby mnogiej. Może już się nauczyć prostej piosenki lub wiersza.
Powinno wymawiać następujące głoski: a, o, e, y, i, u, ą, ę, p, m, b, f, w, t, d, n, ń, l, ś, ź, ć, dź, k, g, ch, j, ł, spółgłoski mogą być opuszczane lub zastępowane innymi dźwiękami w grupach spółgłoskowych (spółgłoski występują obok siebie). W długich wyrazach dźwięki mogą być przestawione. Mogą się pojawiać niepłynności mowy, zwłaszcza, gdy dziecko jest przejęte, spieszy się. Potrafi identyfikować dźwięki z otoczenia i łączyć obrazki z prezentowanym dźwiękiem.
Głoski s, z, c, dz zaczynają być wymawiane prawidłowo, ale mogą być również realizowane jako ś, ź, ć, dź; sz, ż, cz, dż mogą być artykułowane jako s, z, c, dz lub ś, ź, ć, dź; a głoska r jako l lub j, mogą się jeszcze pojawiać zamiany l na j, k na t, g na d.
Trzylatek jest zainteresowany wieloma rzeczami i chętnie o nie pyta („A co to?”, „A po co?”). Jest w stanie wykonać trzy następujące po sobie polecenia. Rozumie, do czego służą przedmioty codziennego użytku. Potrafi wskazać wiele części ciała. Układa mosty, piramidki, buduje pociąg z 5 klocków według wzoru. Potrafi rozwiązywać proste problemy, np. wie,że trzeba dosunąć do regału krzesło, by dosięgnąć czegoś, co znajduje się wysoko na półce. Układa krążki według wielkości, rozróżnia i nazywa kolory podstawowe, rozumie polecenia i przynosi właściwą zabawkę nawet, jeśli nie wskaże mu się jej palcem.
Posługuje się określeniami odnoszącymi się do kierunków w przestrzeni (na, pod, za, przed). Umie klasyfikować przedmioty ze względu na ich wspólną cechę: przeznaczenie, wielkość, kolor. Stosuje określenia: duży–mały, długi–krótki. Porównuje liczebność zbiorów i stosuje określenia: dużo, mało, tyle samo (porównywanie odbywa się „na oko”). Posługuje się liczebnikami 1 i 2. Wie, ile to jest jeden (klocek, miś), ile dwa (samochody), a co znaczy „wiele”. Potrafi przeliczać w obrębie kilku liczebników (3–5). Większość trzylatków umie się skoncentrować przez kilkanaście minut, jest w stanie wysłuchać czytanej bajki, porysować, zbudować do końca prostą budowlę z klocków.
Opracowanie: Anna Szewczyk i Monika Owczarek