Dzieci nieśmiałe w wieku przedszkolnym
Kiedy przedszkolak unika zabaw z innymi dziećmi, wstydzi się, spuszcza głowę, odwraca się, nie chce brać udziału w przedstawieniach rodzice często martwią się, że tak będzie już zawsze.
A z nieśmiałych dzieci wcale nie muszą wyrosnąć nieśmiali dorośli.
Dzieci wstydzą się częściej niż dorośli, ponieważ to jak same siebie ocenią, zależy od tego, jak je ocenią mama, tata lub rówieśnicy. Dzieci, lubią się podobać wszystkim, być przez wszystkich wokół lubiane i podziwiane.
Nie ma jednorodnej teorii co do przyczyn nieśmiałości. Prawdopodobnie są one złożone. Upatruje się ich w przyczynach biologicznych, uwarunkowaniach osobowościowych, jak również ma na nie wpływ oddziaływanie rodzinne. Nieśmiałość najsilniej ujawnia się u dzieci w wieku szkolnym, najczęściej można jednak zaobserwować typowe dla nieśmiałości zachowania już we wcześniejszym okresie życia.
Jeśli dziecko preferuje samotne zabawy i ucieka na widok innych osób, nie oznacza to jeszcze, żejest nieśmiałe. Natomiast gdy strach przed tym, co powiedzą koledzy, powstrzymuje go od wspólnej zabawy możemy mówić o nieśmiałości -powoduje niekorzystne skutki w sferze społecznej ponieważ utrudnia kontakty z ludźmi, powoduje wycofanie się i izolowanie. Dzieci te są bardziej podatne na lęki, mają większe poczucie zagrożenia, nie lubią być w centrum uwagi innych.
Jak więc pomóc nieśmiałemu dziecku?
Przede wszystkim nie ma nic dziwnego w tym, że dwu-, trzy-, a nawet czterolatek bywa nieśmiały. Na tym etapie rozwoju nie jest to niepokojące zachowanie. Większość dzieci z niego wyrośnie, zanim pójdzie do szkoły. Do tego czasu mogą chować się za rodzicem albo uciekać, gdy do domu przyjdzie ktoś obcy. Nie jest też dziwne, że dziecko woli bawić się samo. To jest typowe dla kilkulatków.
Często zdarza się, że dziecko jest bardzo energiczne i głośne w domu, a w przedszkolu jest ciche i bardzo grzeczne. Dla dziecka to miejsce, w którym wszystko wygląda inaczej niż w domu -pani, dzieci, mnóstwo nowych sytuacji, z którymi trzeba sobie samodzielnie poradzić –dzieci często przystosowują się w ten sposób że wycofują się z kontaktu, wolą najpierw poobserwować otoczenie. Po jakimś czasie, nawet te maluchy, które przez pierwsze miesiące w przedszkolu wolały bawić się samotnie, nawiązują znajomości. Szacuje się, że tylko około 20% dzieci rodzi się nieśmiałymi i nigdy nie staną się przebojowe.
Zachowania opiekunów korzystne dla dzieci z problemem nieśmiałości:
- Unikanie mówienia dziecku, że jest nieśmiałe.
- Zniechęcanie dowypowiadania samospełniających się przepowiedni np. "Nigdy nie dam sobie z tym rady",
- Nie zawstydzamy dziecka -zamiast powiedzieć "Nie bądź śmieszny na pewno potrafisz" należy powiedzieć „Masz kłopoty, bo to jest naprawdę trudne. Nikomu by się za pierwszym razem nie udało".
- Watro też unikać wyręczania dziecka w sytuacjach społecznych, pomagamy, ale nie podejmujemy działania za dziecko np. „pójdę z tobą, ale ty kupisz sobie loda”.
- Warto stwarzać okazje do zabaw w grupie, by dziecko mogło poćwiczyć umiejętności społeczne i nawiązać przyjaźnie. Grupy powinny być parzyste i małe, by żadne dziecko nie pozostawało na boku. Można zapraszać dzieci z grupy do domu, aby miały okazję poznać się na innym gruncie.
Umiejętności, które warto rozwijać u dziecka:
- Ćwiczymy z dzieckiem zachowania typowe dla różnych sytuacji społecznych np. poprzez odgrywanie scenek z podziałem na role (np. prowadzenie rozmowy telefonicznej, robienie zakupów w sklepie).
- Uczymy dziecko jak zapoznać się z innym dzieckiem czy przyłączyć się do grupy. Dziecko może ćwiczyć zwroty: "Część, co robicie?", "Ja ma na imię ...a jak ty masz na imię"
- Ćwiczymy niektóre typowe pozdrowienia, zdania rozpoczynające i kończące rozmowę, zwroty grzecznościowe. Ćwiczenie mówienia "cześć", "dzień dobry", przepraszam, chcę przejść... itd. Nie zmuszamy dziecka do mówienia kwestii, które mu się nie podobają, warto .
Bibliografia:"Encyklopedia pedagogiczna" pod red. W. Pomykało, Warszawa 1993Goleman D. (1997). "Inteligencja emocjonalna". Poznań: Media Rodzina of PoznańHamer H., Oswoić nieśmiałość, Warszawa 2000Harwas -Napierała B. "Nieśmiałość dziecka" PWN, Poznań, 1979Poland J. (2000). "Wrażliwe dziecko". Poznań: Dom Wydawniczy Rebis