Przewodnik po lękach u dzieci –poradnik dla rodziców
Strach i lęk są to uczucia, które towarzyszą nam od wczesnego dzieciństwa. Są to naturalnie przychodzące do nas emocje, ale lęki u dzieci wzbudzają duży niepokój też u dorosłych –dzieci często słyszą, że „nie ma się czego bać” -zaczynają wtedy wątpić w swoje odczucia, zaczynają mieć mniejsze zaufanie do siebie. Zaprzeczanie uczuciom dziecka, powoduje duże problemy w ich późniejszym funkcjonowaniu emocjonalnym.
Jak więc odróżnić co jest naturalnym lękiem rozwojowym i po prostu minie, a co nas powinno zaniepokoić?
Zaczniemy od dzieci najmłodszych:
Pierwsze dwa lata życia dziecka wiążą się z lękiem separacyjnym od mamy, dzieci boją się obcych osób, ale też nagłychdźwięków, obrazów, przedmiotów urządzeń, w zasadzie wszystkiego co nagłe i niespodziewane.
Co jest wtedy wspierające:
- zabawa w „a kuku”,
- krótkie rozstania (wychodzenie przez rodzica, po chwili wracanie, tak aby dziecko skojarzyło, że mama wychodzi i przychodzi),
- powolne przestawianie dziecka na bycie z innymi –nie warto uciekać, wymykać się po kryjomu, bo to może potęgować niepokój u dziecka.
Drugi –czwarty rok życia to jeszcze utrzymujące się lęki separacyjne, lęki przed zwierzętami, przed uszkodzeniem ciała ( jak się skaleczą, chcą jechać do szpitala), lęki wizualne –starzy, pomarszczeni ludzie, maski, „czarownicy”, lęki słuchowe, szczególnie odgłosy silników, zaczyna się też lęk przed ciemnością.
- Wspierające jest zrozumienie dla lęków, pokazanie np.jak działa odkurzacz, skąd się biorą cienie na ścianie.
- Można też naklejać na rany piękne wielkie plastry, co uspokoi dzieci.
- Warto wtedy też ograniczyć ilość bajek oglądanych przez dziecko w telewizji, zwłaszcza jeżeli widoczny jest duże napięcie emocjonalne podczas oglądania.
Piąty rok życia to stosunkowo niewiele lęków -przeważnie wizualne, mniej obaw przed zwierzętami, złymi ludźmi, czarodziejami. Konkretne, przyziemne obawy o potłuczenie się przy upadku, pogryzienie przez psa itp.
Szósty rok życia–szybki rozwój wyobraźni, co wiąże się z nasileniem stanów lękowych, wywołanych przede wszystkim przez bodźce dźwiękowe –dzwonek do drzwi, telefon, czyjś monotonny, nieprzyjemny sposób mówienia, spłukiwanie wody w ubikacji, odgłosy wydawane przez ptaki i owady. Obawy przed światem nadprzyrodzonym –duchy, wiedźmy. Lęk, że ktoś schowa się pod łóżkiem. Przestrzenne –obawa przed zgubieniem się. Dziecko boi się iść do lasu
Pojawia się też obawa przed żywiołami –ogień, woda, grzmot, błyskawice. Dziecko boi się zasypiać, kiedy jest samo w pokoju; lęka się również samo zostać w domu. Obawa, ze rodzica nie będzie w domu, kiedy dziecko wróci, że jej się coś stanie, że może umrzeć.
Co pomaga?
- opowiadanie, co dzieje się z ciałem, jak się boimy, szukanie wspólnie z dzieckiem strategii co mu może pomóc
- „pluszak do zadań specjalnych”,
- uczenie technik relaksacji,
- bardzo pomocna będzie też bajkoterapia.
- Wskazane są też zabawy w odwracanie ról, zabawy w siłowanie się (zmniejszają napięcie), zabawy sensoryczne.
Opracowały na podstawie„Zaburzenia emocjonalne i behawioralne u dzieci” pod red. Tomasza Wolańczyka i Jadwigi Komender
Monika Owczarek i Anna Szewczyk