ROZWÓJ DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM –CZĘŚĆ 2
Poniżej kontynuujemy opisywanie rozwoju dzieci w wieku przedszkolnym. W tej części skupimy się na czterolatkach.
Rozwój dziecka czteroletniego
Dziecko czteroletnie potrafi chodzić po schodach bez trzymania się poręczy, może nawet coś trzymać w dłoni. Umie też wchodzić na różne przedmioty oraz z nich schodzić. Skacze doprzodu i do tyłu, a także na jednej nodze. Biega zmieniając kierunek bez konieczności zatrzymania się. Jest w stanie kopnąć piłkę, która turla się w jego kierunku. Wykonuje podskoki, zeskoki i przeskoki, samodzielnie huśta się na huśtawce. Ustawia się w gromadce, rozsypce, kole, rzędzie, parach.
Samodzielnie się ubiera, zapina suwak, próbuje zapinać guziki, przekręca ubranie naprawą stronę. Dziecko załatwia potrzeby fizjologiczne, potrafi wytrzeć sobie nos.
Dziecko czteroletnie jest mniej impulsywne niż trzyletnie, gdyż wzrasta jego zdolność do samokontroli, ale nadal szybko przechodzi z jednego stanu emocjonalnego do drugiego odśmiechu do napadów złości itp. W tym okresie rozwija się poczucie winy, a tym samym kształci się sumienie i głębsze rozumienie norm. Czterolatek rozumie czym jest akceptacja grupy, ale w sytuacji odrzucenia możereagować złością lub agresją. Łatwo nawiązuje kontakt z rówieśnikami, chce przewodzić w zabawie. Szuka pomocy nauczycielki w sytuacjach konfliktowych. Wśród lęków występujących w tym wieku przeważają lęki słuchowe –dzieci boją się np. głośnych maszyn, a także lęk przed ciemnością, mogą występować koszmary senne. Pojawia się potrzeba oddawania moczu podczas podniecenia emocjonalnego, ból brzucha, a nawet wymioty w momencie stresu.
Posługuje się zwrotami grzecznościowymi: proszę, dziękuję, przepraszam. Jeśli chce, toszybko reaguje na polecenia nauczycielki.
Czterolatek analizuje treść obrazka i potrafi się na jego temat wypowiedzieć. Dostrzega przynajmniej 4 szczegóły różniące dwa obrazki. Układa obrazki z 2-4 części, dostrzega zmiany w układzie 3-4 obrazków lub przedmiotów, a także braki na obrazkach i je dorysowuje. Może rysować tylko prawą lub lewą ręką, ale także raz jedną, a raz drugą. Próbuje wypełniać kontury przedmiotów na dużych obrazkach, rysuje prosty dom, postać człowieka (co najmniej cztery elementy ciała, pojawia się tułów). Podejmuje próby cięcia papieru nożyczkami. Tworzy dowolne kompozycje według wzoru lub własnych pomysłów, konstruuje z klocków budowle według wzoru.
Dziecko w tym wieku wyklaskuje prosty rytm, umie odszukać i nazwać przedmioty wydające dźwięki. Podejmuje próby dzielenia wyrazów na sylaby. Rozumie i wykonuje polecenia. Konstruuje zdania pojedyncze i złożone, a także dłuższe wypowiedzi, używając wnich różnych części mowy (rzeczowników, czasowników, przymiotników, przysłówków, zaimków, przyimków, wykrzykników, liczebników, spójników). Coraz lepiej radzi sobie zodmienianiem wyrazów, ale może popełniać błędy, pytać o właściwą formę. Potrafi mówić o przeszłości i przyszłości. Artykułuje głoski wymawiane przez trzylatki i s, z, c, dz. Nie musi wymawiać sz, ż, cz, dż oraz r., mogą się jeszcze pojawiać uproszczenia grup spółgłoskowych. Inicjuje dialog z rówieśnikami i dorosłymi. Nazywa i wyróżnia z ilustracji znane przedmioty, osoby, zwierzęta, wykonywane czynności. Odtwarza wiersze i piosenki.
Poza tym czterolatek rozwiązuje proste zagadki o znanych przedmiotach, roślinach, zwierzętach, układa we właściwej kolejności historyjki dwuobrazkowe. Jest w stanie przewidzieć dalszą część opowiadania. Zna własne imię i nazwisko. Wskazuje i nazywa części ciała człowieka.
Rozpoznaje zmiany zachodzące w przyrodzie, określa podstawowe zjawiska atmosferyczne i wiąże je z aktualną porą roku. Zapamiętuje skład zbioru przedmiotów np. czterech i zauważa, jeżeli któregoś zabraknie. Wyróżnia części roślin takie jak łodygi, kwiaty, liście, owoce, korzenie. Rozróżnia wszystkie kolory.
Czterolatek rozumie relacje przestrzenne w stosunku do własnego ciała, posługuje się określeniami odnoszącymi się do kierunków w przestrzeni (przód —tył, góra –dół, przed siebie –za siebie, w bok). Przelicza przedmioty, posługuje się liczebnikami 1-4, umie pokazać liczbę elementów na palcach, porównać liczebność zbiorów. Nazywa podstawowe figury geometryczne –koło, kwadrat, trójkąt. Klasyfikuje przedmioty według jednej lubwiększej liczby cech (przeznaczenia, wielkości, koloru). Dokonuje globalnej oceny ilościowej, stosując określenia: mniej, więcej, tyle samo. Adekwatnie posługuje się określeniem „para”, stosuje określenia: cięższy, lżejszy, waży tyle samo oraz pusty, pełny.
Opracowanie: Anna Szewczyk i Monika Owczarek